Эвакуация менән лагерҙың директоры Гурий Ястребов етәкселек итә. Ул вожатыйҙар Володя Дорохин, Антонина Сидорова һәм Нина Храброва менән бергә аслы-туҡлы 300 баланы бомбалар аҫтында бөтә ил буйлап алып сыға. Тәүҙә – Мәскәү эргәһендәге Фирсановкаға. Киләһе туҡталыш – Сталинград. Унан – Ҡаҙанға, артабан Өфө, Омск, Новосибирск һәм, ниһайәт, 1 йыл да 3 ай юлда булып, 1942 йылдың 11 сентябрендә Алтай крайының Белокуриха курортына етеп, шунда урынлашалар. Поезда, пароходта, йөк машиналарында улар 7750 километр юл үтә.
Лагерь үҙҡарамаҡта була. Ҙурыраҡ малайҙар ат һарайында эшләһә, ҡыҙҙар ашханала ярҙам итә. 15-16 йәштәре тулғандар урман әҙерләүҙә тир түгә: ағас йыға, ботай. Бөтә “Артек”ка өҫ кейемдәре тегеү өсөн төркөм дә булдырыла. Үҙҙәренән тыш, һалдаттарға ла эске кейем тегәләр.
Ошо оҙон смена дауамында эшләнелгән аҡсаларҙы артексылар оборона фондына күсерә. Бөтәһе 116 мең һум. Сталин шәхсән лагерға рәхмәт телеграммаһы ебәрә.
Артексыларҙың тәүге партияһы Алтайҙың Белокурихаһы менән 1944 йылдың аҙағында хушлаша. Балалар өйҙәренә ҡайтыу шатлығынан илашалар. Ҡайғынан да илайҙар. Ни тиһәң дә, улар бында бер татыу ғаилә булып 1301 көн йәшәй!
Иң һуңғылары булып 1945 йылдың 12 ғинуарында эстон пионерҙары ҡайтырға сыға.
Бөгөн ул пионерҙарҙың күптәре тере лә түгелдер. Ә бына уларҙы 1942 йылдың 11 сентябрендә Белокурихала ҡаршы алған 18 йәшлек вожатый Анастасия Михайловна Бурыкина әле иҫән-һау, тип яҙалар ине 2018 йылда. Ул һуғыштан һуң Томск өлкәһендә оҙаҡ йылдар урыҫ теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы булып эшләгән. Хаҡлы ялға сыҡҡас “Юность, опалённая войной”, “Детство Тани” кеүек тарихи повестар ижад иткән.