+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
Йәмғиәт
30 Ғинуар , 14:40
Йәрәштереү - "Һырға туйы"
-
ХIХ быуатҡа тиклемге ваҡытта ата-әсәләр балаларын тыуғас та, хатта тыумаҫ элек үк йәрәштереп ҡуйғандар. Бындай ғөрөфтө белгестәр "Һырға туйы" тип атай.
Бындай йоланың башҡорттарҙа булыуы хаҡында "Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу"эпосы иҫбатлай. Йөкмәткегә ярашлы, Күсмәҫ хан һәм Күсәр хан бергәләп һунарға сыға һәм икеһе лә бер үк хәлдә һынала, мәҫәлән, боланға тап булғас, уның ғоманлы (балаларға йыйынған) инә болан икәнен күрә һәм атыуҙан тыйыла. Күсмәҫ хан да, Күсәр хан да быны оҙаҡламай үҙҙәренең дә балалары тыуыуына тәбиғәт ишараһы тип ҡабул итә. Шуға күрә геройҙар, әгәр береһенең ҡыҙ, икенсеһенең ир бала тыуһа, йәрәштерергә һүҙ ҡуйыша.
Туғанлашырға вәғәҙә биреү (ҡоҙа булышыу) эпостың бөтә версияларында ла төп йөкмәткене һаҡлай.
Бындай йоланың башҡорттарҙа булыуы хаҡында "Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу"эпосы иҫбатлай. Йөкмәткегә ярашлы, Күсмәҫ хан һәм Күсәр хан бергәләп һунарға сыға һәм икеһе лә бер үк хәлдә һынала, мәҫәлән, боланға тап булғас, уның ғоманлы (балаларға йыйынған) инә болан икәнен күрә һәм атыуҙан тыйыла. Күсмәҫ хан да, Күсәр хан да быны оҙаҡламай үҙҙәренең дә балалары тыуыуына тәбиғәт ишараһы тип ҡабул итә. Шуға күрә геройҙар, әгәр береһенең ҡыҙ, икенсеһенең ир бала тыуһа, йәрәштерергә һүҙ ҡуйыша.
Туғанлашырға вәғәҙә биреү (ҡоҙа булышыу) эпостың бөтә версияларында ла төп йөкмәткене һаҡлай.
Тыумаҫ элек балаларҙы йәрәштереү хаҡында башҡорт риүәйәттәрендә лә телгә алына. Малай менән ҡыҙҙың бер көндә тыуыуын башҡорттар ниндәйҙер бер мөғжизә, ишара тип ҡабул иткән. Ундай балалар бер-береһенә тәғәйенләнгән, тип һаналған.
Балаларҙы йәрәштереү йолаһында тағы бер ғәҙәт һаҡланған: ир бала ҡыҙҙың ҡолағын тешләргә тейеш булған.
Башҡортостандың ҡайһы бер райондарында ике бала ла бер-береһенең ҡолағын тешләгән. Бындай йола "Ҡолаҡ тешләтеү" тип атала.
Сабыйҙарҙы йәрәштергән саҡта уҡ ата-әсәләр ҡалымдың хаҡы, бүләктәр, туй сығымдары хаҡында һөйләшкән. Ҡалымдың бер өлөшөн никахҡа тиклем түләгәндәр, ҡалғанын һуңынан өлөштәргә бүлеп тапшырғандар.
Өйләнеү йәшенә еткәс, йәштәрҙе ҡауыштырғандар. Был ваҡытта инде бер ниндәй ҙә ҡоҙалашыу, килешеү йолалары атҡарылмаған.
Башҡортостандың ҡайһы бер райондарында ике бала ла бер-береһенең ҡолағын тешләгән. Бындай йола "Ҡолаҡ тешләтеү" тип атала.
Сабыйҙарҙы йәрәштергән саҡта уҡ ата-әсәләр ҡалымдың хаҡы, бүләктәр, туй сығымдары хаҡында һөйләшкән. Ҡалымдың бер өлөшөн никахҡа тиклем түләгәндәр, ҡалғанын һуңынан өлөштәргә бүлеп тапшырғандар.
Өйләнеү йәшенә еткәс, йәштәрҙе ҡауыштырғандар. Был ваҡытта инде бер ниндәй ҙә ҡоҙалашыу, килешеү йолалары атҡарылмаған.
Башҡорттарҙа күпселек ғаиләләр, кейәү менән кәләште бала саҡта уҡ йәрәштермәйсә, йәғни үҫеп еткәс кенә өйләндереүгә ҡоролған. Шуға күрә туй йолалары ла тап ошо алымдарға бәйле булған.
Йәрәштереү - "Һырға туйы"
Читайте нас:
© 2024 "ТАМАША" Республика мәҙәниәт һәм сәнғәт журналының сайты.
Сайт Республиканского журнала культуры и искусства "ТАМАША".
Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы.
Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан".
Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций 5 ноября 2015 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01477
Телефон
(347)292-77-64
Электрон почта
Адресы
450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, каб. 612