Булат Йосопов: «Кино төшөрмәҫ өсөн бер сәбәп тә күрмәйем»

– Булат Тимербай улы, гәзит-журналдарҙа интервьюларығыҙ һирәк осрай. Ни өсөн шулай икәнлеген хәҙер аңланым инде: һис тә бушамайһығыҙ икән...

– Ысынлап та, ижад итер ҡомар, йәштәргә еткерер тәжрибәм, халҡыма әйтер һүҙем барҙа эшләп ҡалғым килә. Нимәлер тыуҙырыу, эш менән мәшғүл булыу – үҙе бәхет бит ул. Күңел шунан ләззәт таба. Ә кино – ул шул тиклем мауыҡтырғыс донъя. Бында килеп эләккәнһең һәм ошо йүнәлештә аныҡ маҡсаттарың бар икән, алһыҙ-ялһыҙ эшләү талап ителә. Башҡаса мөмкин дә түгел.

– Нимәһе менән арбаны һеҙҙе был донъя? Ғөмүмән, ҡасан яралды күңелегеҙҙә ошо хаҡта уйҙар?

– Дүртенсеме-бишенсеме класта уҡығанда өйҙә башҡорт телендә фильм ҡарағаныбыҙ хәтерҙә. Шул саҡта атайымдан: «Беҙҙә киностудия бармы», – тип һораным. «Юҡ», – тине атай. «Ни өсөн?» – тип ҡыҙыҡһындым. «Автономия республикаларында киностудиялар асылмаған әле. Союз республикаларыныҡы бар», – тип аңғартты ул. Ә беҙҙә, баҡтиһәң, дубляж студияһы эшләгән икән. Башҡа телдә төшөрөлгән фильмды башҡортсаға тәржемә итеү менән сикләнгәндәр инде. Ул мәлдә беҙ ҡараған фильм да тәржемә әйбере ине. Тап шул ваҡытта башҡорт телендә кинолар төшөрөү кәрәк бит тигән уй моронлап ҡуйғандыр ул күңелдә. Башланғыс кластарҙа Өфөнөң 117-се мәктәбендә белем алдым, һуңынан, фатирыбыҙ алмашынғас, уҡыуымды 20-се ҡала башҡорт мәктәбендә дауам иттем. Мин профессияны түгел, профессия мине һайланы тип әйтәләр бит. Нисек кенә баналь яңғыраһа ла, минең менән дә хәл шулайыраҡ булды. Бер мәлде, республикала киностудия асылған осорҙа, үҙҙәренә буласаҡ кадрҙар әҙерләү, йәғни йәштәрҙе кино сәнғәтенә ылыҡтырыу маҡсаты менән ундағы етәкселәр – Әмир Абдразаҡов, Әхнәф Тимербулатовтар мәктәпкә осрашыуға килде. Уҡыусыларҙан кемдер – оператор, ҡыҙҙар араһынан берәү актриса булырға ниәтләүе хаҡында белдерҙе. Рәссам һөнәрен үҙләштерергә теләүселәр ҙә табылды. «Ә һин ниндәй һөнәр һайлар инең?» – тинеләр миңә. «Былар менән идара итер өсөн режиссер кәрәк тә һуң хәҙер, моғайын, тап шул һөнәрҙе үҙләштермен», – тип ҡыйыу һүҙ ташланым шунда. Барыһы ла аптырап китте. Көлөштөләр хатта. Тик ул тиңдәштәремдең береһе лә кино өлкәһен һайламаны. Ә мин был мәсьәләгә етди ҡараным. Буй етмәҫлек хыял һымаҡ тойолһа ла, Бөтә Рәсәй дәүләт кинематография институтына документтарымды тапшырып ҡарарға йөрьәт иттем. Әҙерлек кимәлем булмағас, әлбиттә, түбәнерәк балл йыҙым һәм бюджетҡа үтә алманым. Ни тиһәң дә, төркөмдәштәрем араһында МХАТ-тан, Щукин исемендәге театр училищеһынан һуң килгәндәр ҙә бар ине. Мостай Кәримдең (ул атайым менән яҡшы мөнәсәбәттә булды) Наумовҡа яҙған хаты ла был мәсьәләне ыңғай хәл итергә мөмкинлек бирмәне. Түләүле бүлектә уҡыным. Һәм шуныһы үҙенсәлекле, башлыса аҡса түләп уҡығандар бөгөн ошо йүнәлештә эшләй ҙә. Башҡалар бында тотҡарланманы тиһәң дә була.

Гөлшат ҠАҺАРМАНОВА әңгәмәләште.

(Әңгәмәне тулыһынса 2022 йылдың 3-сө һанында уҡый алаһығыҙ.)