НАМАҘ

Намаҙ - 1 Кеше йыш ҡына ни менән шөғөлләнергә белмәй аптырай. Бигерәк тә ҡала кешеһе. Эштән ҡайта, ә өйҙә эш юҡ. Аптырағас ул гәзит уҡый, телевизор ҡарай, йә иһә кухняға инә лә, асыҡмаһа ла сәй эсергә, ашарға тотона. Ул да булмаһа, таныштары менән йыйылышып юҡ-бар хаҡында һөйләшә, ғәйбәт һата, башҡаларҙы, хөкүмәтте, бар донъяны һүгә. Икенселәр ни эшләргә белмәгәс, дуҫтарын саҡырып араҡы эсергә тотона, ошолай итеп ваҡыт үткәреүҙе – “һөйләшеп ултырыу” тигән матур һүҙ менән атай. Ошондай күренештәр мине уйға һалды.Миңә элегерәк намаҙҙың тышҡы талаптары оҡшап етмәй ине. Ниңә биш тапҡыр, мотлаҡ рәүештә, уны үтәргә, доғаларҙы бит эстән генә көнө буйы уҡып йөрөп була. Дөйөм алғанда, доғаларыңдың күләме биш намаҙҙан да артып китә лә баһа. Етмәһә, ураған һайын тәһәрәт алыуҙар, әҙерләнеүҙәр, уңайлы урын эҙләүҙәр... Мәшәҡәте бик күп бит намаҙҙың...Әммә хәҙер намаҙҙы ни өсөн биш тапҡыр уҡырға, уға яҡшылап әҙерләнергә кәрәклеген аңлағандай булдым.Тәүлек эсендә кешенең буш ваҡыты килеп сыға. Шул осорҙа ул ыңғай булмаған эштәр менән шөғөлләнә, яман һүҙҙәр һөйләй, кире уйҙар уйлай. Ә негатив һүҙҙәр һәм уйҙар кешегә насар ваҡиғалар, ситуациялар тартып килтерә һәм кеше бәхетһеҙгә әүерелә. (Бының ниңә улай икәнлеген, шулай уҡ бәхетле, бай һәм һау йәшәү өсөн нисек һөйләшергә һәм уйларға кәрәклеге тураһында журналыбыҙҙың киләһе һанында аңлатырбыҙ.)Ана шуларҙы уйлап та биш тапҡыр намаҙ уҡыу уйлап сығарылған да инде. Кешенең буш ваҡыты килеп сығып, ул насар һүҙҙәр һөйләй, кире уйҙар уйлай башлауы була, киләһе намаҙ ваҡыты килеп тә етә. Уның өсөн ныҡлап әҙерләнергә, урынын табырға кәрәк. Был байтаҡ ваҡытты ала. Ә намаҙ изге, таҙа процесс булғас, был осорҙа әҙәм балаһының маҡсаты сафлана, тимәк, күңеле таҙара һәм изгегә әүерелә. Шулай итеп, кешегә насар һүҙ һөйләргә, насар уй уйларға ваҡыт аҙ ҡала, ә был уны ниндәйҙер кимәлдә кире ваҡиғаларҙан һаҡлай, ҡотҡара. Бына шунда намаҙҙың тышҡы мәғәнәһе, маҡсаты. Ә уның эске маҡсаты, төп файҙаһы тураһында шулай уҡ намаҙ ваҡытында кеше менән, уның тәне һәм күңеле менән ниҙәр булыуы, ни өсөн ауырыуҙың юҡҡа сығыуы хаҡында журналыбыҙҙың киләһе һанында һөйләрбеҙ. Наил Ғәйетбай.Архивтан. “Тамаша” журналы, 2009 йыл, 3-сө һан.

НАМАҘ

Намаҙ - 2

Үткән һанда беҙ намаҙҙың тышҡы маҡсаты һәм уның кешегә ыңғай йоғонтоһо хаҡында һүҙ алып барғайныҡ. Был юлы намаҙҙың эске мәғәнәһе хаҡында һөйләмәксебеҙ.
Һәр кемгә мәғлүм, донъя күҙгә күренгән нәмәләрҙән генә тормай. Мәҫәлән, магнит, радио, гравитация һ.б. тулҡындарҙы беҙ күрмәйбеҙ, әммә уларҙың барлығын беләбеҙ, һиҙәбеҙ. Ғөмүмән, әҙәм балаһының күҙе ғәмәлдәге процестарҙың бер процентын да күрмәй. Күҙ, төнгө юлсының ҡулындағы фонарь кеүек, юҡ-барға барып ҡағылмаҫ, эләгеп йығылмаҫ өсөн генә бирелгән кешегә.
Күҙ матди донъяға ингән тулҡындарҙы ла күрмәгәс, йоҡа даирәне ҡайҙан тойомлаһын инде. Ә йоҡа ғәләм иҫ киткес ҙур һәм ул бар донъя менән, шул иҫәптән, матди тәбиғәт менән етәкселек итә.
Доға, намаҙ уҡыған кеше үҙе лә һиҙмәйенсә, белмәйенсә ана шул йоҡа донъя менән бәйләнешкә инә.
Кешенең мейеһе өс хәлдә була: уяу көйө, еңелсә һәм тәрән йоҡо рәүешендә. Әммә ғалимдар әйтеүенсә, дүртенсе осраҡ та бар икән – ул доға, намаҙ уҡыған мәлдә тыуа – кеше уяу, бөтәһен дә күрә, аңлай, ә мейеһе тулыһынса тиерлек эшләүҙән туҡтай. Ғәҙәттә, өс-дүрт айлыҡ балаларҙың ғына мейеһе ошондай хәлдә була.
Ғалимдар раҫлауынса, мейенең ана шундай хәлгә инә алыуы арҡаһында доға уҡығандан һуң кешегә еңел булып ҡала, ҡаты ауырыуҙарҙың да симптомдары юғала.
Мейенең яңы тыуған баланыҡы хәленә инеп алыуы уғата кәрәкле һәм файҙалы, тип раҫлай ғалимдар, ул бик күп ауырыуҙарҙан ҡотҡара. Дини китаптарҙа “бала кеүек булығыҙ” тип юҡҡа әйтелмәй бит.
Мейенең нейрондарҙан торғанын беләбеҙ. Төрлө насар уйҙар һәм тойғолар арҡаһында шул нейрондар араһында яңылыш кире бәйләнештәр барлыҡҡа килә, ә был тәндә төрлө ауырыуҙар тыуҙыра. Доға, намаҙ уҡығанда нейрондар араһындағы ана шул дөрөҫ булмаған бәйләнештәр юҡҡа сыға, был ауырыуҙарҙың төп сәбәбен үлтерә һәм кеше һауыға. Иң мөһиме, намаҙ уҡыусы ауырыуҙан ҡурҡмай башлай, ә был үҙе һауығыуҙың тәүге аҙымы. Әйткәндәй, рак менән ауырығандарға операция яһағандан һуң Аллаға ышанғандар, намаҙ уҡығандар күпкә оҙағыраҡ йәшәй, тип раҫлай ғалимдар. Америкала – доға ярҙамында шизофрениянан, Кореяла – ҡатын-ҡыҙҙы бал таба алмауҙан, Германияла – йөрәк ауырыуҙарынан дауалайҙар һәм был эксперименттар бөтә ерҙә ыңғай һөҙөмтә бирә.
Иң мөһиме, доға һәм намаҙға бөтә күңелеңде һалып, ныҡ ышанып, ысын йөрәктән уҡырға ғына кәрәк.

Наил Ғәйетбай. Архивтан, 2009-йыл, 4-се һан.

Автор:

Читайте нас: