+1 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Дөйөм мәҡәләләр
6 Апрель 2023, 13:00
Йыр тарихы - халыҡ тарихы. "Ҡара юрға"
Борон башҡорттар ырыу булып йәшәгән осорҙа башҡорт егеттәре матур кейемдәр кейеп, яҡшы аттарға менеп, ырыуҙар араһында ҡыҙ күҙләп йөрөгән һәм ҡоҙа булышҡан. Шул арҡала ике ырыу араһында туғанлыҡ, татыулыҡ көсәйгән. Бер ваҡыт бөрйән ырыуы егете (хәҙерге Баймаҡ районы), тирә-яҡта дан алған ҡара юрғаһын менеп, күбәләк ырыуынан (хәҙерге Әбйәлил районы) һылыу бер ҡыҙҙы күҙләп ҡайта һәм яусылар ебәреп ризалығын ала. Егеттең атаһы ҡоҙаһына бер өйөр йылҡы менән ҡара юрғаны мәһәр итеп бирә. Ҡара юрғаны ҡыҙҙың атаһы аҡ ҡаҙыҡҡа арҡанлап тота.
Ҡара юрға бында ныҡ ябыға, торған урынын тапап, типкеләп бөтөрә. Егеттең кәләше һәр көн ҡара юрғаны арҡанлы көйө эйәрләп менеп, юрғалатып йөрөгән, ошо мәл ҡара юрғаны маҡтап, көй сығарып һамаҡлар булған. Йәйге матур көндә иң яҡшы кейемдәрен кейеп ала, Ҡара юрғаны көмөш эйәр менән эйәрләтә. Уны аҡ ҡаҙыҡлы урындан ысҡындырып, тирмә араһында юрғалатып йөрөй башлай. Шул саҡ ҡара юрға ярһып китеп, өҫтөндәге киленсәкте үҙ иленә, бөрйән ырыуына алып ҡаса. Киленсәк ҡара юрғаға үтенеп һамаҡлай:
Ҡара оҙон ялдарыңды һис тә өҙмәм, юрғам,
Йомро йомшаҡ билкәйеңде ҡамсыламам, юрғам,
Аҡ ҡаҙыҡҡа бәйләмәм, ҡабырғаңды һанамам,
Өҫтөңдәге киленсәкте алып ҡайтма, юрғам.
Иртә таңға ҡара юрға киленсәкте туған йортона килтереп ҡуя һәм кешнәп ебәрә. Уға яуап итеп бындағы йылҡылар ҙа кешнәшә башлай.
Йомро-йомро тояғыңды дағалармын, юрғам,
Ҡырыҫ ҡына ялдарыңды уҡалармын, юрғам.
Ҡара ҡарпый үңлегеңде нағышлармын, юрғам,
Өҫтөңдәге һылыуыңды төшөр инде, юрғам.
Һайт, ҡара юрғам, тайт, ҡара юрғам...
Йыр тарихы - халыҡ тарихы. "Ҡара юрға"
Читайте нас:
© 2025 "ТАМАША" Республика мәҙәниәт һәм сәнғәт журналының сайты.
Сайт Республиканского журнала культуры и искусства "ТАМАША".
Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы.
Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан".
Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций 5 ноября 2015 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01477
Телефон
(347)292-77-64
Электрон почта
Адресы
450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, каб. 612