+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
Дөйөм мәҡәләләр
5 Апрель 2021, 18:00

Торна – тоғролоҡ һәм оҙон ғүмерлелек символы

Торна – күсмә ҡош. Көньяҡ Уралға йыл һайын апрель урталарында осоп ҡайта. 25 йыл дауамындағы күҙәтеүҙәр буйынса, Көньяҡ Урал ҡурсаулығына иң иртәһе – 25 мартта, иң һуң ҡайтыуы 5 майҙа теркәлгән.Торналар – оҙон ғүмерле ҡоштар. “Вольф” исемле бер аҡ торна (стерх) хатта 70 йыл йәшәгән. Буддизм динендә торналар ҡарағай ағасы һәм гөбөргәйел менән бер иш оҙон ғүмерлелек билгеһе тип һанала. Ҡытайҙа шундай әйтем дә бар: “Гөбөргәйел – ун мең йыл, ә торна – мең быуын символы”.Һоро торналар парлашып йәшәй. Ғүмерҙәренең өсөнсө йылына ҡауышалар. Бер-береһенә тоғролар, үҙ ғүмерҙәрендә бер генә пар булдыралар. Уларҙың оялары – ерҙә. Көрән һәм һоро таптар менән сыбарланған ике бөртөк йәшкелт йомортҡалары була. Баҫып сығарыу ваҡыты – 28–31 көн. Ата һәм инә ҡош алмашлап баҫып ултыра.Торналар төрлө халыҡтарҙың ижадында һәм мәҙәниәтендә сағылыш тапҡан. (Ҡыҙыҡ мәғлүмәттең дауамы сайтта)

Рәсәйҙә улар – Тыуған ил, хәләл ефетеңә тоғролоҡ һәм оҙон ғүмерлелек символы. Христиан динендә уларҙы “Хоҙай ҡоштары” тип тә йөрөтәләр. Башҡорт халҡының көнкүрешендә лә улар борон – борондан урын алған. Ғәрәп сәйәхәтсеһе Әхмәт ибн Фаҙлан башҡорттарҙың торналарға табыныуы тураһында яҙып ҡалдырған. Үҫәргән ырыуының ҡошо ла – торна. Башҡорт халыҡ көйө “Сыңрау торна”ны ишетмәгән кеше һирәктер.
Читайте нас: